|
6889Visitors | [0000-00-00]
แพทย์สตรีตัวอย่างประจำปี ๒๕๕๗
ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง คุณสาคร ธนมิตต์
ที่ปรึกษาอาวุโส สถาบันวิจัยโภชนาการ
ชื่อ ศาสตราจารย์เกียรติคุณแพทย์หญิง คุณสาคร ธนมิตต์
วัน เดือน ปีเกิด ๒๗ กุมภาพันธ์ ๒๔๗๓
สถานที่เกิด กรุงเทพฯมหานคร
ตำแหน่งหน้าที่ปัจจุบัน ที่ปรึกษาอาวุโส สถาบันวิจัยโภชนาการ
สถานที่ทำงาน สถาบันวิจัยโภชนาการ มหาวิทยาลัยมหิดล
พุทธมณฑล ๔ ตำบลศาลายา อำเภอพุทธมณฑล จังหวัดนครปฐม ๗๓๑๗๐
การศึกษา
- ประถมศึกษาที่ ๑ - ๔ โรงเรียนสามัคคีวิทยา
มัธยมศึกษาปีที่ ๑ - ๒ โรงเรียนศิลปากร นาฏศิลป์
พ.ศ.๒๔๙๐ มัธยมศึกษาปีที่ ๓ - ๘ โรงเรียนสายปัญญา (สายวิทยาศาสตร์)
พ.ศ.๒๕๙๗ แพทยศาสตร์บัณฑิต คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล
พ.ศ.๒๕๕๐ สอบชิงทุน ก.พ. ไปศึกษาต่อที่สหรัฐอเมริกา
พ.ศ.๒๕๐๒ Certificate in Biochemistry, Univ. of Pennsylvania, USA
พ.ศ.๒๕๐๓ Certificate in Pediatrics , Univ. of Pennsylvania, USA
พ.ศ.๒๕๐๖ D.Sc. (Med),Univ. of Pennsylvania, USA
ชีวิตในเยาว์วัย
ท่านอาจารย์สาคร เกิดที่กรุงเทพมหานคร ในครอบครัวใหญ่ มีพี่น้องร่วมสายโลหิตด้วยกัน ๑๒ คน โดยอาจารย์เป็นคนที่ ๙ บิดาเป็นคหบดี มีอาชีพค้าขาย ตั้งบ้านเรือนอยู่ที่ถนนราชดำเนินย่านผ่านฟ้า อาจารย์เคยเล่าว่าเมื่อครั้งยังเด็กนั้น เป็นเด็กที่ซุกซนและเรียนหนังสือไม่ดีจึงถูกส่งให้ไปรับการอบรมสั่งสอนจากคุณครูท่านหนึ่งที่บ้านสวนระยะเวลาในช่วงนี้นับว่าเป็นจุดเปลี่ยนที่สำคัญ เพราะเมื่อคุณแม่ซึ่งเป็นผู้ที่อาจารย์รักและเคารพเป็นอย่างยิ่งไปรับกลับมาอยู่ที่บ้านผ่านฟ้าอีกครั้งหนึ่ง อาจารย์ได้กลายเป็นผู้ที่มีความรู้แตกฉาน สามารถเรียนหนังสือได้ดีเยี่ยมนับจากนั้นมา
จากการที่เคยผ่านโรงเรียนนาฏศิลป์มาช่วงหนึ่งในวัยเด็กแม้จะเป็นช่วงสั้นๆแต่อาจารย์จะเล่าถึงชีวิตในช่วงนี้เสมอ จนเห็นภาพอาจารย์รำละครอยู่บนเวทีโดยเฉพาะในเพลง “สู่ขวัญและพุทธคุณคุ้มไทย” ของหลวงวิจิตรวาทการ โดยรำเป็นเทวดา ต้องใส่ชฎาที่หนักมากและคอยที่จะหล่นอยู่ตลอดเวลาด้วย ช่วงนั้นอายุของ อาจารย์น้อยเกินไปที่จะเข้าศึกษาต่อในระบบปกติ คุณแม่จึงให้ฝึกเป็นนางรำระยะหนึ่งก่อน
ความสุขอีกส่วนหนึ่งในวัยเด็กคือ การได้เล่นกับพี่น้องและญาติๆที่อยู่ในบริเวณบ้านเดียวกันโดยเล่นเป็นครูนักเรียน ซึ่งอาจารย์มักจะเล่นเป็นคุณครูเสมอ พอเบื่อแล้วก็จะไปกระโดดน้ำเล่นกันที่แม่น้ำเจ้าพระยา เพราะคุณพ่ออาจารย์ได้สร้างบ้านขึ้นอีกหลังหนึ่งติดแม่น้ำเจ้าพระยา จนมาถึงปัจจุบันอาจารย์ยังคงว่ายน้ำเก่งเพราะความที่เคยเป็นลูกแม่น้ำมาก่อนนั่นเอง
สำหรับการศึกษาในระดับมัธยมที่โรงเรียนสายปัญญาอาจารย์มีความประทับใจทั้งในความเป็นครูและความเป็นเพื่อน ได้เห็นแบบอย่างของความเป็นครูจากอาจารย์ของโรงเรียนนี้หลายท่าน อาทิเช่นอาจารย์ยุพิน กุสุมาลย์ทัต อาจารย์กรองกาญจน์ สิทธิแพทย์ อาจารย์จามรี ผลชีวัน อาจารย์เรณู สูตะบุตร และอาจารย์ ม.ล.ดวงแข เลขะยานนท์ เป็นต้น นอกจากนั้นอาจารย์ยังมีเพื่อนสนิทหลายคนซึ่งก็ยังคงเป็นเพื่อนกันมาโดยตลอดจนกระทั่งทุกวันนี้ไม่ว่าครั้งใดที่อาจารย์ได้รับรางวัลสำคัญ ๆเพื่อนๆ ของอาจารย์จะยังมาร่วมกันแสดงความยินดีกับอาจารย์เสมอสำหรับเพื่อนสายปัญญาที่ร่วมทุกข์สุขกันมากเป็นพิเศษได้แก่ ม.ร.ว.ถนอมพันธุ์ ทวีวงศ์และคุณศรีสว่าง พั่ววงศ์แพทย์ เพื่อนจึงนับเป็นปัจจัยที่ ๕ ของชีวิตของท่านอาจารย์สาคร
ประวัติการทำงาน
ปี พ.ศ. ตำแหน่ง สถานที่
๒๔๙๘-๒๕๐๘ นายแพทย์โท กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข
๒๕๑๑-๒๕๑๓ อาจารย์เอก ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาตร์
โรงพยาบาลรามาธิบดี
๒๕๑๓-๒๕๓๐ ผู้อำนวยการศูนย์วิจัย ศูนย์วิจัย คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี
๒๕๓๑-๒๕๓๔ ผู้อำนวยการ สถาบันวิจัยโภชนาการ มหาวิทยาลัยมหิดล
๒๕๓๔-ปัจจุบัน ที่ปรึกษาอาวุโส สถาบันวิจัยโภชนาการ มหาวิทยาลัยมหิดล
๒๕๔๘-๒๕๕๑ กรรมการบริหารแผนคณะที่ ๒ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)
แผนควบคุมปัจจัยเสี่ยงทางสุขภาพ
๒๕๔๙-ปัจจุบัน คณะอนุกรรมการวิชาการ สถาบันส่งเสริมอัจฉริยภาพและนวัตกรรมการเรียนรู้
(ส.ส.อ.น)
๒๕๔๙-๒๕๕๑ ประธานกรรมการอำนวยการ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) แผนงานพัฒนาศักยภาพเครือข่าย เพื่อการขับเคลื่อน
(ผู้ทรงคุณวุฒิด้านอาหารและโภชนาการ)
๒๕๓๔-๒๕๕๐ ที่ปรึกษา สำนักงานโครงการในพระราชดำริฯ ของสมเด็จพระเทพ
รัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
๒๕๕๖-ปัจจุบัน ประธานมูลนิธิมูลนิธิส่งเสริมโภชนาการในพระราชูปถัมภ์สมเด็จพระเทพ
รัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
ผลงานที่สำคัญ
หลังจากได้โอนย้ายจากกระทรวงสาธารณสุขมาเป็นอาจารย์แพทย์คณะแพทย์ศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี ได้ปฏิบัติงานโภชนาการและกุมารเวชศาสตร์ ทำงานด้านการสอนและการวิจัย และเป็นผู้อำนวยการคนแรกของศูนย์วิจัยของคณะแพทย์ศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี ต่อมาได้ร่วมกับศาสตราจารย์เกียรติคุณ นายแพทย์อารี วัลยะเสวี ก่อตั้งสถาบันวิจัยโภชนาการ มหาวิทยาลัยมหิดล และเป็นผู้อำนวยการสถาบัน คนที่ ๒ ต่อจากศาสตราจารย์เกียรติคุณ นายแพทย์อารี วัลยะเสวี (พ.ศ. ๒๕๓๐-๒๕๓๓) และตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๓๔ - ปัจจุบัน ได้ดำรงตำแหน่งที่ปรึกษาอาวุโส สถาบันโภชนาการ ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง คุณสาคร ธนมิตต์ ได้บุกเบิกงานด้านอาหารและโภชนาการในประเทศไทย โดยอุทิศตนเพื่อการพัฒนาภาวะโภชนาการของคนไทย โดยเฉพาะเด็กๆ อย่างต่อเนื่องเสมอมาตั้งแต่ พุทธศักราช 2511 จนกระทั่งปัจจุบัน จนทำให้โรคขาดสารอาหารชนิดรุนแรงหมดไปจากประเทศไทยเหลือเพียงการขาดสารอาหารชนิดซ่อนเร้น ซึ่งเป็นการขาดสารอาหารในปริมาณน้อยที่ไม่แสดงอาการแต่ส่งผลถึงคุณภาพชีวิต หลังจากเกษียณอายุราชการในปี ๒๕๓๓ ยังได้ปฏิบัติงานต่อมาอีกดังนี้
๑. วุฒิอาสาธนาคารสมอง
โครงการธนาคารสมอง ก่อกำเนิดขึ้นจากพระราชดำรัสสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เมื่อวันที่ ๑๑ สิงหาคม พ.ศ.๒๕๔๓ ที่ทรงเห็นว่าผู้เกษียณอายุหลากหลายสาขา เป็นบุคคลที่เปี่ยมด้วยความรู้ ความสามารถ มีประสบการณ์ที่สั่งสมมานาน และมีกำลังกายและจิตใจที่มุ่งมั่นทำงานพัฒนาต่างๆ เพื่อให้เกิดประโยชน์ต่อประเทศชาติ ทรงเรียกผู้ที่แสดงความจำนงมาช่วยงานนี้ว่า “วุฒิอาสา” ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง คุณสาคร ธนมิตต์ ได้แสดงความจำนงในการเป็นวุฒิอาสาและได้รับเลือกให้เป็นหัวหน้าคณะทำงานด้านข้อมูลอาหารและโภชนาการ ในวุฒิอาสาธนาคารสมองกลุ่มสุขภาพ โดยเมื่อเป็นวุฒิอาสาได้ดำเนินกิจกรรม ด้านอาหารและโภชนาการต่างดังนี้
· โครงการสร้างเด็กไทยให้เต็มศักยภาพด้วยอาหารและโภชนาการ ดำเนินการนี้ในปี ๒๕๔๖ เพื่อพัฒนาศักยภาพเด็กและเยาวชนด้านอาหารและโภชนาการในรูปแบบกิจกรรมที่หลากหลาย เช่น การสัมมนาวิชาการเรื่อง คุณภาพและความปลอดภัยของอาหารในสถานศึกษา ให้กับอาจารย์ นักเรียน นักศึกษา ผู้ปกครองและผู้ประกอบการอาหาร เกิดการขับเคลื่อนการดำเนินงานด้านอาหารและโภชนาการอย่างเป็นรูปธรรมและทั่วถึงโดยเฉพาะในถิ่นทุรกันดาร จัดทำหนังสือธนาคารสมองเพื่อสุขภาพ และหนังสือสร้างเด็กไทยให้เต็มศักยภาพด้วยอาหารและโภชนาการ เพื่อเผยแพร่ให้ประชาชนและหน่วยงานต่างๆ ได้นำไปใช้ประโยชน์
· โครงการพัฒนาศักยภาพเด็กและเยาวชนไทยให้ยั่งยืน ได้พัฒนาเกณฑ์มาตรฐานโภชนาการและสุขาภิบาลในโรงเรียน เพื่อใช้เป็นเครื่องมือในการติดตามประเมินผลและชี้ทิศทางการพัฒนาทั้งในระดับประเทศและระดับท้องถิ่น เพื่อสร้างพฤติกรรมการบริโภคที่เหมาะสมของเด็กและเยาวชนโดยเริ่มในโรงเรียนใน ๔ ภูมิภาค ในจังหวัดเชียงใหม่ ขอนแก่น นครนายก สงขลา นครปฐม กรุงเทพและในโรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดน สังกัดกองกำกับการตำรวจตระเวนชายแดนที่ ๒๓ มีโรงเรียนนำร่อง ๙๗ แห่ง การดำเนินโครงการดังกล่าวสามารถช่วยพัฒนาภาวะโภชนาการของนักเรียนจำนวน ๑๐๙,๕๓๖ คน ซึ่งในการดำเนินโครงการต่างๆนั้น ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง คุณสาคร ธนมิตต์ ได้ร่วมวางแผนโครงการกับหัวหน้าโครงการแต่ละพื้นที่ ติดตาม และติดตามนิเทศงาน และให้คำปรึกษา ในพื้นที่โดยตลอด และขณะนี้ยังดำเนินโครงการต่างๆ อย่างต่อเนื่อง
๒. ที่ปรึกษาในโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง คุณสาคร ธนมิตต์ ได้รับพระมหากรุณาธิคุณให้เป็นที่ปรึกษาโครงการตามพระราชดำริในสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในโครงการต่างๆ คือ
· โครงการเกษตรเพื่ออาหารกลางวัน
เป็นโครงการที่สมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงต้องการให้นักเรียนในพื้นที่ทุรกันดารและห่างไกลมีอาหารกินตามหลักสุขภาพพื้นฐาน ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง คุณสาคร ธนมิตต์ ได้สนองเบื้องพระยุคลบาทด้วยการให้คำแนะนำและติดตามผลการดำเนินงานโครงการ
· โครงการศูนย์พัฒนาเด็กเล็กสำหรับเด็กวัยก่อนเรียนในโรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดน
รับดูแลเด็กอายุ ๒.๕-๔ ปี เพื่อแบ่งเบาภาระผู้ปกครอง โดยผู้ดูแลเด็กในศูนย์จะต้องผ่านการอบรมเลี้ยงดูเด็กเล็กทั้งด้านอาหารโภชนาการ และการจัดกิจกรรมต่างๆ เสริมการเรียนรู้พัฒนาตนทั้งร่างกาย อารมณ์ และสติปัญญา ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง คุณสาคร ธนมิตต์ เป็นที่ปรึกษาให้คำแนะนำและติดตามประเมินภาวะโภชนาการเด็กในศูนย์ ฯ
· โครงการลดภาวะทุพโภชนาการเด็กอายุ ๐-๖๐ เดือน จังหวัดนราธิวาส
เป็นโครงการเพื่อแก้ไขปัญหาการขาดสารอาหารในเด็กแรกเกิดถึง ๕ ขวบ ซึ่งพบปัญหาการขาดสารอาหารถึง ๓๗% ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง คุณสาคร ธนมิตต์ และคณะจากสถาบันวิจัยโภชนาการ มหาวิทยาลัยมหิดลได้ดำเนินการแก้ไข จนทำให้การขาดสารอาหารลดลงเหลือ ๒๒ % ภายใน ๑๘ เดือน และต่อมาโครงการดังกล่าวได้ขยายไปยังจังหวัดปัตตานี และยะลา
· โครงการส่งเสริมกิจกรรมของโรงเรียนเลี้ยงเด็กกำพร้าแขวงเวียงจันทน์
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงมุ่งเน้นที่จะส่งเสริมสุขภาพ สร้างเสริมผลผลิต เพิ่มพูนความรู้ และปรับปรุงคุณภาพอาหารให้กับประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว เริ่มโครงการเมื่อ ๑๙ พฤศจิกายน ๒๕๓๔ ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง คุณสาคร ธนมิตต์ ได้ร่วมเป็นวิทยากร ตรวจวัดภาวะโภชนาการเด็ก ติดตามและประเมินผลการดำเนินโครงการอย่างต่อเนื่อง จนถึงปัจจุบัน
· โครงการความร่วมมือกับสหภาพพม่า (เมียนม่าร์)
เริ่มโครงการเมื่อปี ๒๕๓๘ เป็นโครงการที่มุ่งเน้นพัฒนาเด็ก ทั้งด้านการศึกษาและโภชนาการ ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง คุณสาคร ธนมิตต์ เป็นนักวิชาการที่สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีทรงพระกรุณาให้เดินทางไปติดตามให้คำปรึกษาการดำเนินงานแก่โรงเรียนในสหภาพพม่า ตั้งแต่เริ่มดำเนินโครงการจนกระทั่งปัจจุบัน
๓. ที่ปรึกษาฝ่ายวิชาการโครงการเด็กกินอิ่ม เรายิ้มได้ สังคมเป็นสุข
ดำเนินการในจังหวัดศรีสะเกษ ระหว่างปี ๒๕๔๕-๒๕๔๙ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อระดมทรัพยากรทั้งภายในและภายนอกจังหวัดศรีสะเกษ ในการพัฒนาศักยภาพของจังหวัดอย่างยั่งยืนด้วยการลงทุนเพื่อเด็ก โดยเน้นการพัฒนาอาหารและโภชนาการเป็นพื้นฐาน ด้วยรูปแบบบูรณาการและหลักการพึ่งตนเอง จากการดำเนินโครงการนี้ทำให้ หน่วยงานต่างๆ ทั้งภาครัฐและภาคประชาสังคมร่วมแรงร่วมใจพัฒนาอาหารและโภชนาการเด็กและเยาวชน พบว่าร้อยละ ๘๔ ของโรงเรียนสามารถพัฒนาให้เด็กได้กินอิ่มทุกคนทุกวันที่มาโรงเรียน เด็กนักเรียนเกิดการเรียนรู้การพัฒนาอาหารในโรงเรียนต้นแบบหลักสูตรท้องถิ่นจำนวน ๑๓๗โรงเรียน และสามารถขยายพื้นที่ ครอบคลุมทั้งจังหวัดจำนวน ๒๐๔ ตำบล มีส่วนทำให้องค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) ๑๑๘ แห่งให้การสนับสนุนงบประมาณเพื่อสร้างแหล่งอาหารกลางวันในโรงเรียน ซึ่งขณะนี้มีจังหวัดอื่นๆที่ สนใจนำโครงการนี้ไปเป็นต้นแบบในการพัฒนาภาวะโภชนาการของเด็กนักเรียนในจังหวัดตน
นับว่าศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง คุณสาคร ธนมิตต์ เป็นแบบอย่างที่ดีและเป็นกำลังสำคัญในการพัฒนางานด้านอาหารและโภชนาการของชาติอย่างต่อเนื่องนับตั้งแต่อดีตจนกระทั่งปัจจุบัน ซึ่งถือเป็นการปูพื้นฐานที่สำคัญของการพัฒนางานต่างๆ จนเกิดสัมฤทธิผล ทั้งนี้สืบเนื่องจากศักยภาพด้านวิชาการ ลักษณะนิสัยที่เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ต่อผู้ร่วมงานและลูกน้อง ตลอดจนความทุ่มเท เสียสละ ทั้งเวลา กำลังกาย กำลังใจให้กับงานต่างๆ ที่รับผิดชอบของ ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง คุณสาคร ธนมิตต์ นั่นเอง
เกียรติและรางวัลที่ได้รับ
· พ.ศ.๒๕๑๙ ได้รับรางวัลผลงานวิจัยยอดเยี่ยมจากสภาวิจัยแห่งชาติ ร่วมกับศาสตราจารย์ นายแพทย์
อารี วัลยะเสวี และคณะฯ จากผลงานวิจัยเรื่องโรคนิ่วในกระเพาะปัสสาวะในประเทศไทย
· พ.ศ.๒๕๓๐ ได้รับรางวัลอาจารย์ตัวอย่าง ประจำปี ๒๕๒๙-๒๕๓๐ จากสภาคณาจารย์
มหาวิทยาลัยมหิดล
· พ.ศ.๒๕๓๑ ได้รับปริญญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ สาขาโภชนศาสตร์ จากมหาวิทยาลัยมหิดล
· พ.ศ.๒๕๓๓ ได้รับรางวัล Premio Adelaide Ristori จากศูนย์วัฒนธรรม ประเทศอิตาลี
· พ.ศ.๒๕๔๓ ได้รับรางวัลมหิดลทยากร จากสมาคมศิษย์เก่ามหาวิทยาลัยมหิดล
· พ.ศ.๒๕๔๖ ได้รับรางวัลนักเรียนทุนรัฐบาลไทยดีเด่น ประจำปี ๒๕๔๕ จากสำนักงาน ก.พ.
เครื่องราชอิสริยาภรณ์ที่ได้รับพระราชทาน
๑. พ.ศ.๒๕๓๐ ประถมาภรณ์ช้างเผือก (ป.ช.)
๒. พ.ศ.๒๕๓๒ มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)
๓. พ.ศ.๒๕๓๙ เหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา
๔. พ.ศ.๒๕๔๗ จตุตถจุลจอมเกล้า
คติประจำใจในการทำงาน
“ชีวิตนิ้เพื่องาน งานนี้เพื่อธรรม”และใช้ความรู้คู่คุณธรรม ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง คุณ สาคร ธนมิตต์ใช้ปฏิบัติงานโดยถือหลักปฎิบัติตามพระราชดำรัสของสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก
“ขอให้ถือผลประโยชน์ส่วนตัว เปนที่สอง
ประโยชน์ของเพื่อนมนุษ เปนกิจที่หนึ่ง
ลาภ ทรัพย์ และเกียรติยศ จะตกมาแก่ท่านเอง
ถ้าท่านทรงธรรมะแห่งอาชีพย์ ไว้ให้บริสุทธิ”